Slaafgemaakten werden vanuit Afrika naar Curaçao gebracht door bedrijven zoals de Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC). Dit Zeeuwse bedrijf maakte na 1730 dertien driehoeksreizen naar Curaçao waar 3500 mensen verkocht werden in slavernij. Heel zelden lukte het iemand te ontsnappen door het omgekeerde te doen. In het archief van de MCC ontdekten we dat in 1732 Leonora zich verstopte aan boord van een MCC-schip dat terugvoer naar Europa. Omdat slavernij in Nederland verboden was kon ze als vrije vrouw in Middelburg gaan wonen.
De Middelburgsche Commercie Compagnie (MCC) was een handelsbedrijf dat zeilschepen bouwde en op pad stuurde om handel te drijven in Europa, Afrika en Amerika. Daarbij specialiseerde het bedrijf zich lange tijd in de ‘driehoekshandel’, de slavenhandel tussen Afrika en het Caribisch gebied. Schepen van de MCC voeren met handelswaar naar West-Afrika, daar werden de goederen verkocht of geruild om mensen te kunnen kopen. Deze mensen werden over de Atlantische Oceaan naar Amerika gebracht, waar ze in de Cariben verkocht werden. Beladen met plantageproducten als suiker en koffie vertrok het schip dan terug naar de Zeeuwse stad Middelburg.
Er waren meer bedrijven zoals de MCC in de 18e eeuw. Maar wat de MCC bijzonder maakt, is dat het hele archief van dit bedrijf bewaard is gebleven en in het Zeeuws Archief beschikbaar is. Daardoor weten we in hoe reizen met slavenschepen georganiseerd werden. Ook weten we daardoor dat Leonora als verstekeling meereisde met het zeilschip Maria Elisabeth naar Nederland. Het stukje tekst komt bijvoorbeeld uit een brief die de directie van de Middelburgsche Commercie Compagnie schreef over de ontsnapping van Leonora. Kijk eens goed: kun jij het lezen?
Een vlucht zoals die van Leonora was een zeldzame gebeurtenis. De meeste mensen werden met schepen van de MCC juist naar Amerika vervoert om daar in slavernij te blijven. Om winst te kunnen maken werd het schip volgepropt met mensen. Tijdens de reis van De Eenigheid in 1762 werden meer dan 300 mensen uit Afrika naar Amerika gebracht. Zes weken zaten ze opgesloten in het schip.
Het archief van de Middelburgsche Commercie Compagnie is zo waardevol, dat het op de lijst staat van Werelderfgoed. Wat volgens Hannie Kool-Blokland en Roosanne Goudbeek zo bijzonder is aan dit archief is dat het laat zien hoe grondig de slavenreizen door de MCC werden georganiseerd. De bemanningen van de zeilschepen werden goed voorbereid op hun werk. Ze zagen de slavenreizen ook niet als een misdaad. Voor hen was het verkopen van mensen handel, slavernij was één van de manieren waarop een schipper geld kon verdienen.
Doorsnede van het slavenschip De Eenigheid. Op het tussendek (G-H) zaten 319 mensen gepropt die in Amerika werden verkocht.
Meer lezen?
Het hele verhaal van Leonora’s ontsnapping is hier te lezen:
Meer informatie over de Middelburgsche Commercie Compagnie lees je hier:
https://www.zeeuwsarchief.nl/onderzoek-het-zelf/trans-atlantische-slavenhandel/
Je kunt zelf de reis van slavenschip De Eenigheid volgen via een speciale blog:
De onderzoekers
Hannie Kool-Blokland (l) is directeur van het Zeeuws Archief en Rijksarchivaris in Zeeland.
Roosanne Goudbeek (r) is webcoördinator van het Zeeuw Archief.
